-
1 зло
с1) явызлык, усаллык, яманлыкпричинить зло кому-л.— кемгә булса да усаллык эшләү
2) бәла, фетнә, афәт, бәхетсезлек3) ( досада) ачу, ачу тойгысы, гарьлексорвать зло на ком-л. — кемнән булса да ачуны алу
-
2 кем
мест.1) вопр. ктокем сөйли? — кто говори́т?
кемгә ачуланасың? — на кого́ ты се́рдишься?
кемнең чираты? — чья о́чередь?
кемнән сорарга икән? — у кого́ же спроси́ть (узна́ть)?
кемне күрергә телисең? — кого́ хо́чешь уви́деть?
кемнән алдың? — от кого́ получи́л?
кемдә туктадың? — у кого́ останови́лся?
2) с указ. и выделительным знач. (обычно с частицей менә) кто (и́менно тот, э́тот)менә кем барысын да белә — вот кто всё зна́ет
менә кемгә рәхмәт әйтергә кирәк — вот кого́ на́до благодари́ть
3) с разделит. знач. при составлении двух (или нескольких) предл. (с повторением кем в начале каждого) кто..., кто... (оди́н - друго́й, одни́ - други́е)кем радио тыңлый, кем телевизор карый — кто слу́шает ра́дио, кто телеви́зор смо́трит
4) относит. присоединяет придаточное предложение к главному предложению с соотносительным словом шул кто..., тоткем эшләми, шул ашамый — (погов.) кто не рабо́тает, тот не ест
•- кем генә булмас
- кем булса да
- кем дә булса
- кем булып
- кем генә булмасын
- кем-кем, ә...
- кемне-кемне, ә...
- кем кемне
- кем ничек
- кем тарафыннан
- кемгә-кемгә, ә...
- кемне булса да
- кемнең кем булуына карамастан -
3 требовать
несов.1) (что, чего и с неопр.) таләп итү, сораутребовать объяснений (у кого-л.) — ( кемнән дә булса) аңлатып бирүне таләп итү
2) ( кого-чего) таләп итү, кирәк булу, мохтаҗ булу3) ( кого-чего) (вызывать) чакыру, чакыртутребовать (кого-л.) к начальнику — ( кемне дә булса) начальникка чакырту
-
4 сорау
I перех.1)исемен сорау — спра́шивать его́ и́мя
Мусаны сорау — спра́шивать Мусу́
сәбәбен сорау — спра́шивать причи́ну
б) спра́шивать/спроси́ть ( у кого), расспра́шивать/расспроси́ть ( кого о ком-чём)нәрсә кирәклеге турында сорау — расспра́шивать о том, что ну́жно
нәрсә укуын сорау — расспра́шивать, что чита́ет
нәрсә булганын сорау — спра́шивать, что случи́лось
кемнән сорарга? — у кого́ спра́шивать?
в) спра́шивать/спроси́ть, справля́ться/спра́виться ( о ком-чём)сәламәтлеге турында сорау — справля́ться о здоро́вье
г) разг. ( обычно с отрицанием) спра́шивать/спроси́ть, узнава́ть/узна́ть (чьё-л.) мне́ние, спра́шивать разреше́ниябездән сорамаслар — нас не спро́сят
2) спра́шивать/спроси́ть, вызыва́ть/вы́зватьукучыдан үткән дәресне сорау — спра́шивать у ученика́ про́шлый уро́к
3) спра́шивать/спроси́ть, тре́бовать, потре́бовать выполне́ния (чего-л.)миннән эш сорама — не тре́буй с меня́ рабо́ты
4) спра́шивать/спроси́ть, взы́скивать/взыска́ть ( с кого за что)бу эш өчен миннән сораячаклар — за э́то спро́сят с меня́
5) спра́шивать/спроси́ть, проси́ть, попроси́ть, тре́бовать, потре́бовать, вы́звать (кого-л.)сине сорыйлар — тебя́ спра́шивают
6) перен. тре́боватьозак әзерләнүне сорый — тре́бует дли́тельной подгото́вки
7) проси́ть, попроси́ть чегосу сорау — проси́ть воды́
киңәш сорау — проси́ть сове́та
ярдәм сорау — проси́ть по́мощи
бурычка сорап алу — попроси́ть в долг
сүз сорау — проси́ть сло́ва
сорамагыз да — и не проси́те
сорап та торма — не́чего и спра́шивать
8) проси́тьсяотпуск сорау — проси́ться в о́тпуск
бригадага алуны сорау — проси́ться в брига́ду
9) проси́ть, попроси́ть, назнача́ть, назна́чить це́нуэш өчен күпме сорый? — ско́лько про́сит за рабо́ту?
сораган бәягә — за назна́ченную, запро́шенную це́ну
10) проси́ть, попроси́ть, хлопота́ть ( за кого-что)аның өчен сорама — не проси́ за него́, не хлопочи́ за него́
11) сва́таться, проси́ть руки́Галим кызын сорау — сва́таться за дочь Гали́ма
кулын сорау — проси́ть руки́
хатынлыкка сорау — проси́ть в жёны
12) запра́шивать/запроси́ть (кого-что, о чём)редакция фикерен сорау — запроси́ть мне́ние реда́кции
•- сорап алу
- сорап белү
- сорап йөрү
- сорап китү
- сорап кую
- сорап ташлау
- сорап тору
- сорап чыгу
- сорый бирү••сораган өчен авызына сукмаслар — за вопро́с по ры́лу не уда́рят
II сущ.сораганга су бир — не откажи́ в про́сьбе
1) вопро́скуелган сорауга җавап бирү — отве́тить на поста́вленный вопро́с
көтелмәгән сорау — неожи́данный вопро́с
сорау туа — возника́ет вопро́с
сораулар белән күмү — засы́пать вопро́сами
сорау кую — поста́вить вопро́с
2) вопро́с, пробле́ма, де́лосм. тж. мәсьәләмине бер сорау борчый — меня́ му́чает оди́н вопро́с
кызыксындырган сораулар — интересу́ющие вопро́сы
3) допро́ссорау башлана — начина́ется допро́с
сорау вакытында — во вре́мя допро́са
4) про́сьбааның соравы буенча — по его́ про́сьбе
сорауны кире какмау — не отказа́ть в про́сьбе
5) тре́бованиекемнең дә булса сорауларын үтәү — удовлетвори́ть чьи́-либо тре́бования
6) в разн. знач. запро́ссатып алучыларның сорауларын өйрәнү — изучи́ть запро́сы покупа́телей
депутат соравы — депута́тский запро́с
7) экон. спрос, тре́бованиесорау һәм тәкъдим — спрос и предложе́ние
•- сорау алу
- сорау алучы
- сорау билгесе
- сорау галәмәте
- сорау җөмлә••соравына күрә җавабы — како́в приве́т, тако́в и отве́т
(зур) сорау астында — под (больши́м) вопро́сом; проблемати́чен
сорау көне — рел. день Стра́шного суда́; Су́дный день
-
5 выудить
сов.( кого-что)1) ( удочкой) кармакка тоту, кармак белән тоту, кармакка эләктерү (каптырып алу)2) перен. эләктерү, эләктереп алу; тотып алу; хәйлә белән алувыудить деньги (у кого-л.) — ( кемнән дә булса) акча эләктереп алу
-
6 кто
мест.1) вопр. кем, кемнәр2) разд. берәү, берәүләркто ждал писем, кто газет — берәүләр хат, берәүләр газета көтә иде
3) относ. кем... шулпусть идёт, кто желает — кем тели, килсен
кто ищет, тот... — кем эзли, шул...
4) неопр. берәр кеше, кем дә булсаесли кто придёт, скажи, что я на работе — әгәр берәр кеше килсә, мине эштә диген
•- кто бы ни... -
7 обещание
-
8 перещеголять
сов.; разг.( кого-что) уздырып (арттырып) җибәрү, артык кылануперещеголять (кого-л.) в остроумии — тапкыр сүзләр әйтүдә ( кемнән дә булса) уздырып җибәрү
-
9 через голову
(кого, чью) кемнән дә булса узып мөрәҗәгать итү
См. также в других словарях:
зарарлату — Кемнән яки нәрсәдән дә булса зарар күрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өшкертү — Хорафат карашлар буенча: кемнән дә булса сихри көчкә ия булган сүзләр әйттереп һәм төкертеп, авыруны дәвалаганда куллану өчен берәр нәрсәне шифалы иттерү. Берәр авыруны кемнән дә булса сихри көчкә ия булган сүзләр әйттереп һәм төкертеп дәвалау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узу — ф. 1. Атлап барып бер урыннан икенче урынга күчү, хәрәкәт итү моннан кем узган?. Хәрәкәт итеп нин. б. ара, юл үтү, берәр урын аша хәрәкәт итү ишегалдын узу 2. Нин. б. юнәлештә хәрәкәт иткәндә, барганда берәр нәрсә артта калу, аны үтеп китү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алда — рәв. 1. Каршыда, ал якта. бәйл. Каршыда минем алда хәрбиләрчә тор 2. Киләчәктә 3. Кемнән яки нәр. б. элек 4. Беренче булып, сафның, төркемнең башында. с. Эштә кемнән дә булса өстен, алдынгы 5. хәб. Алга киткән сәгать 10 минут алда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аеру — 1. Бөтенне яки тоташ нәрсәне ике яки берничә кисәккә, өлешкә бүлү, ике яки берничә итү 2. Ике яки берничә нәрсә арасында чик булдыру; әйберләрне бүлеп кую. Төркем булып бергә торган әйберләр яки кешеләр арасыннан юл яру, як якка тайпылдырып, ачык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
як — I. 1. Нин. б. бер юнәлеш һәм шул юнәлештәге пространство, урын 2. Нин. б. бер өлкә, төбәк; ил тау ягы 3. Урталыктан читтә (уңда яки сулда) булган урын, тирәлек; шулай ук кемнән яки нәрсәдән дә булса уңдагы яки сулдагы урын. Елга, урам, юл кебек… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшерен — с. 1. Кемнән дә булса яшерелә торган, кемгә дә булса әйтелми, белдерелми торган яки күпләргә билгеле булмаган. Бик тирән яшерелгән, йөрәк түрендәге, күңелдә яшерелгән, эчке 2. Астыртын булган 3. Легаль булмаган, яшеренеп эшли торган. Бик яшереп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көндәшче — 1. иск. Күп хатын алган ирнең хатыннарыннан берсе (бер берсенә карата) 2. Ире яки егете булган хатын кыздан үзен яраттырган яки яраттырырга омтылучы кеше 3. Кемнән дә булса өстен чыгарга омтылучы, җиңеп чыгарга тырышучы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
токым — 1. Нәселдән нәселгә күчә килгән билгеле бер сыйфатлары, үзенчәлекләре белән үз төреннән аерылып торучы терлек заты. Гомумән терлек яки хайван төре. Орлыклык, үрчеткеч итеп билгеләнгән балыклар – яралгы, уылдык яки маймычлар 2. Билгеле бер халыкка … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түбән — с. 1. Җиргә яки берәр нәрсә өстенә якын. рәв. Җиргә якын, түбәнтен 2. Аскы, астагы. рәв. Аска таба, аска. и. Ас, аскы урын 3. Түбәнге (1) 4. Уйсу, иңкү түбән җир 5. Елга тамагына якын, шуңа таба булган 6. Ишеккә якынрак булган; киресе: түр 7. рәв … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чукындыру — 1. Яңа туган баланы рәсми төстә христиан диненә кабул итү йоласы башкару. Кемнән дә булса христиан динен кабул иттерү, христиан диненә күчәргә мәҗбүр итү 2. күч. гади. Үтерү, дөмектерү 3. күч. гади. Бик шәп китереп чыгару; көлкегә калдыру,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге